Alain Kremski, Gurdjieff vertolker par excellence

Woensdagavond draaiden we in de huiskamergroep Derviches Trembleur van Georges Gurdjieff en Thomas De Hartmann – Russische componist, prominent leerling en medewerker van Gurdjieff, co-auteur van veel van de muziek die hij voor zijn ‘movements’ oefeningen gebruikte – in een briljante uitvoering van de Franse pianist Alain Kremski.
Het is muziek die voor ons ook een heel directe connectie heeft met een meditatiesessie in 1984 in Amersfoort…

Juli 1984 vond er een Tao-zen vijfdaagse plaats in Onze Lieve Vrouwe ter Eem in Amersfoort. Het zou de enige keer zijn dat we daar ‘gastvrijheid genoten’…
De uitnodiging van Maarten aan de deelnemers van de sessie droeg de volgende tekst:

Opnieuw een gelegenheid de basisuitdaging van ons leven – het oude als oud en voorbij op te merken en los te laten – in zijn volle omvang te beseffen en er een goede ‘werkverhouding’ toe te vinden.
Alle handelingen, ons kijken, luisteren en doen, kunnen op den duur van dat ongehaast, aandachtig ‘erbij zijn’ doortrokken worden, waardoor het leven zich aan ons kan openbaren in vóór- en tegenspoed.

1984… Het fatale ‘Orwell jaar’ Nineteen Eighty-Four was dan toch aangebroken…
Zo op het eerste gezicht zonder Big Brother â€“ of het moest paus Johannes Paulus II zijn. Hij liet hier ten lande aankondigen dat hij mei 1985 een ‘pastoraal bezoek’ aan ons land zou brengen. Dat was in het toenmalige klimaat in Nederland Ă©n in de katholieke kerk de vlam in de pan … dat heeft die ‘broeder’ geweten!
De planning was dat de paus Ă©Ă©n nacht in Onze Lieve Vrouwe ter Eem zou doorbrengen. Dat was voor de congregatie aanleiding de zaal die voor de Tao-zen groep gereserveerd was grondig te gaan opknappen, met cabines voor simultaanvertaling en al. Wij werden naar een mindere locatie in het souterrain gedirigeerd, waar na een wolkbreuk het water naar binnen sijpelde…
Maar wij lieten onze stemming er niet door niet bederven.

1984 was ook het jaar dat Maarten’s eerste boek, Zen notities onderweg, uitkwam – mede mogelijk gemaakt door een initiatief van zijn leerlingen. Dat vormde tevens de voedingsbodem voor de oprichting van de stichting zen als leefwijze in 1985, om Maarten’s werk te ondersteunen.
Het was in deze sfeer van vriendschap dat de sessie in Amersfoort plaatsvond.
Op een avond draaide Maarten een plaat met de pianomuziek van Gurdjieff/De Hartmann, in de vertolking van de Franse pianist Alain Kremski. Meditatie en muziek bleken wonderwel samen te gaan… Klaaske Fokkens gaf er onlangs op het Facebook ‘Vrienden van Maarten Houtman’ dit lyrische verslag van:

“Het was laat in de avond. We zaten met een kleine groep op een overdekt balkon, het was drukkend warm, er zat onweer in de lucht. De pianoklanken drongen door tot in onze ziel. Het maakte ons oorverdovend stil.”

Derviches Trembleur is het eerste nummer op het gelijknamige Volume 7 van 12 cd’s met het complete piano oeuvre van Gurdjieff/De Hartmann, uitgevoerd door Kremski voor het label  naĂŻve
Al die cd’s hebben intrigerende covers, zoals de boven afgebeelde Vol. 7. Ik vond het de moeite waard ze hier onder op een rijtje te zetten:
[je kunt op de afbeeldingen klikken om ze vergroot te bekijken]

En hoe het met dat pausbezoek afliep?
We zagen op de tv de relletjes in het aartsdiocees Utrecht. En hoe de paus door Amersfoort reed, wuivend vanuit zijn pausmobiel…
Maar wij hebben een andere herinnering aan Onze Lieve Vrouwe ter Eem: aan de betoverende klanken van Alain Kremski op die zwoele avond, door onze grote broer Maarten Houtman voor altijd in ons geheugen gegrift.

Gurdjieff de Magiër

De shake muziek van de week was Black Magician, onderdeel N30 van de ‘Oriental Suite – The Complete Orchestral Music 1923-1924’ van Gurdjieff-De Hartmann.
‘Gurdjieff de MagiĂ«r’ … hoe zit dat met die magie? Bij Gurdjieff is de figuur van ‘De MagiĂ«r’ een telkens terugkerend thema – lees onderstaande zeer verhelderende toelichting van Sophia Wellbeloved (Gurdjieff: The Key Concepts, 2013):

Magic is the ability to do. A magician is a person who can ‘do’; ordinary men cannot ‘do’ , with them things happen.Magicians are people who understand the laws of nature and know how to use them, to transform substances and to oppose mechanical influences. Christ was a magician, a man who had this knowledge. White magic uses knowledge for good, and black magic for its own selfish ends. Black magic does not necessarily imply evil. Black magicians can be altruistic. However, their identifying trait is that without acquainting people with what they are doing, they use people for their own aims, either through inducing faith and infatuation or through fear.
A black magician will at least have attended a ‘school’. More dangerous are ‘occult’ and ‘Theosophical groups’ whose work on themselves is an illusion. The definition of a black magician raises questions about Gurdjieff’s demand for unswerving obedience to group teachers. If the pupil must obey, even if he does not understand the teacher’s aim, how can he discriminate between a true teacher and a black magician?

Op het blog van 7 november, Gurdjieffs movements, aandacht, aandacht, aandacht…, stond een video van het Mystic Music Festival in de Turkse stad Konya met een uitvoering van The Great Prayer. Dat smaakte naar meer…
Verder zoekend kwam ik onderstaande video tegen, ook van The Great Prayer, deze keer met piano begeleiding. Maar het gaat mij vooral om de heel intense sfeer die het ademt, met die combinatie van ingetogen beweging en stille meditatie – het Grote Gebed waardig:

De video is afkomstig van OSHO Institute for Inner Healing & Awareness in Korea. Ze geven er het onderstaand boeiend commentaar bij:

We don’t claim this Gurdjieff Movement presentation to be complete and correct (if such a thing exists). It is not our intention to convey the correct way of performing a Gurdjieff Movement through the internet. Though the movements are extremely beautiful and designed with genius, their technicality is our secondary concern. For us the inner process of the people performing them, is more important. If something touches the audience, we are happy about that too.

Fantastisch, hoe hier het accent wordt gelegd op het innerlijk proces, en niet op de ‘demonstratie’ – waar het bijna altijd over gaat.
Hoe je ook over Gudjieff denkt, hij laat zich moeilijk uit de geschiedenis drukken – en we mogen hem wel dankbaar zijn…

George Ivanovitsj Gurdjieff, Alexandropol, januari 1866 – Parijs, 29 oktober 1949.
Volgens Wikipedia “een omstreden Grieks-Armeens filosoof, mysticus, schrijver, componist, choreograaf en handelaar”.
[klik om te vergroten]