Kruipen in het hoofd van Willem van Genk

‘Jij zit in je hoofd!’
Dat is zo’n beetje het ergste wat je tegen een ‘mediterende’ kunt zeggen, want we weten: zo iemand ‘hoort’ in zijn hara te zitten, of misschien wel in z’n hart… In elk geval ergens diep in z’n binnenste, en niet in zijn brein.
Als schouwtoneel van onze persoonlijkheid – van ons denken en onze emoties – is ons brein inmiddels steeds verfijnder in kaart gebracht, vanuit de aanname dat wij dat zijn.
Des te opmerkelijker is het dus dat in meditatiekringen een diametraal ander accent wordt gelegd – en een groot vraagteken wordt gezet bij zo’n aanname. De impulsen en de signalen die onze ‘processor’ afgeeft zijn namelijk niet ‘neutraal’, maar blijken – door de ‘ik’-betrokkenheid, zeggen we dan – voedingsbodem voor veel misverstanden en conflicten. Waarmee, zoals Maarten Houtman het uitdrukt, ‘de kink in de kabel gekomen is…’

Zondag toog ik met Emilie naar de Hermitage – het voormalige ‘Diaconie Oude Vrouwen Huys’. Ik las dat daar in 1860 de eerste centrale verwarming ter wereld werd aangelegd (!) – begrijpelijk, trouwens, wat moet dat een vochtige hol geweest zijn…
Dezer dagen biedt de Hermitage onderdak aan de tentoonstelling Woest, gewijd aan het werk van Willem van Genk, van wie gezegd werd ‘dat hij in z’n hoofd zat’ en louter van daaruit werkte – alsof hij al tekenend wiskunde sommen aan het maken was of repeterende breuken – of misschien wel op molentjes liep.

Het werk van Van Genk is ondergebracht in de krochten van het voormalige tehuis voor oude besjes, daar waar vroeger de keukens waren. Een ruimte waar je sowieso al claustrofobisch van wordt… Laat staan met dat overvolle, afgeladen werk van Van Genk – waar geen rustpunt, geen zonnevlek, in te vinden valt, maar dat uitpuilt van een chaos van dingen…
Als Van Genk het nog had mogen meemaken (hij stierf in 2005), had hij beslist ook alle wanden en plafonds van de tentoonstellingsruimte van streepjes voorzien…

Aan de begin van die ruimte stond de blikvanger van de tentoonstelling: de buste van Van Genk, met hersens die wemelen van zijn lievelingsvoorwerpen. Daar middenin de letters W-O-E-S-T.
Het geheel is met een filmprojectie tot leven gebracht:

Vlak om de hoek hangt zijn ‘Panorama van Moskou’, een universum op zich, vol met minuscuul gearceerde bouwsels, krioelende mensen en een lucht die ook niet leeg mocht zijn…
LEEGTE lijkte de grote angst van Van Genk te zijn, elke vierkante millimeter is ondergesneeuwd, in een orgie van dingen, dingen, dingen, dingen…
Willem van Genk, Panorama van Moskou [klik om te vergroten]
De tentoonstelling liet me beslist niet onberoerd: ik voelde me een beetje wegtrekken, mijn knieën begonnen te knikken en ik moest gaan zitten. Gelukkig stonden er hier en daar zitkubussen.
Daarna toch nog maar even verder gekeken, ik belandde bij een nis met een bonte verzameling zelfbouw trolleybussen, volgeplakt met verpakkingswikkels en verbonden met kriskras aan stroomdraden, in een onbeschrijfelijke chaos… Een video liet zien dat in het huis van Van Genk dezelfde chaos heerste.
Toch was er Ă©Ă©n werk wat me ontroerde in z’n simpelheid en waar ik een beetje van tot rust kwam. Enigszins verloren hing daar, temidden van de hectiek, deze prent aan de wand:
De Steeg, Middachter allee
Het zou een David Hockney kunnen zijn, dacht ik… Hier werkt Willem van Genk’s mathematische orde haast bevrijdend – omdat hier ook leven in zit…
Een oordeel over het werk van Van Genk durf ik niet te geven. Zijn toewijding, zijn drang om zich te uiten, lijken onvoorstelbaar… Waarbij je een fascinerend universum voorgeschoteld krijgt – zijn liefde voor het leven.
Helaas lijkt hij niet toegekomen te zijn aan wat voor hem de aanzet tot die uiting was – voor ons allen de grote opgave.
Hink-stap-sprong naar de muziek. Maar wel iets om stil van te worden…
Als  Shake v/d Week  het Syrische Sufi Ensemble Al Kindi, met ‘Meditatie‘: 

TiĂ«sto of Nusrat Fateh Ali Khan – of de hang naar het exotische…

‘We Want Old TiĂ«sto Back’, zo heet de club die deze video in 2015 op YouTube gezet heeft. Ik zou me daar eigenlijk bij aan willen sluiten – de klanken van ‘Open Your Eyes‘ verrasten me onlangs niet alleen, maar deden me shaken zoals ik in tijden niet gedaan had…
Back tot ‘Old TiĂ«sto’?
Feit is dat ik een flinke verzameling cd’s van hem heb, zo’n 10 jaar geleden kocht ik de nieuwste zodra die uit was… De serie ‘Magic’ is daar de basis van.
Dus de  Shake v/d Week  zal deze keer geen verrassing zijn, hier is ie:

 

Er waren tijden dat TiĂ«sto in ons meditatieclubje bij het shaken hoogtij vierde. Ik hoef er maar aan te herinneren hoe onze lieve Ellen zich tot TiĂ«sto fan ontpopte…
Misschien is er sindsdien wel te veel naar het harmonieuze en het exotische gezocht – maar dat raakte op zeker moment ook uitgeput.

Het voor mij beslissende moment was dat ik ontdekte dat mijn rechter arm – die sinds een paar weken ‘in therapie’ is, tot jaloezie van de linker – zich bij het shaken plotseling liet meebewegen.

Maar ik blijf van het contrast houden, en laat ‘het harmonieuze en het exotische’ toch nog even met me mee meewandelen, in het ‘Prayer to Allah‘ van Nusrat Fateh Ali Khan – waar ‘ecstasy’ moeiteloos overgaat in gebed…

Hieronder hoor en zie je Nusrat Fateh Ali Khan nog eens live, tijdens een optreden in Yokohama, Japan in 1992, met Mustt Mustt. Om af te kicken…

Het bankje van Gino Severini

Mijn vriend Rien bezocht gisteren het Stedelijk Museum en zond me na afloop dit mailtje toe, om me te attenderen op het bankje linksonder op het schilderij:

Hein, wist jij dat het bekende mediatiebankje al in 1927 werd gebruikt. Het staat op dit schilderij van Gino Severini met als titel “moederschap” uit 1927, gezien in het stedelijk museum op 14 november 2019
 Maar misschien was het toch in eerste instantie een voetenbankje??

Gino Severini, Maternité, 1927. Stedelijk Museum Amsterdam

Inderdaad heel, heel bijzonder, dit ‘Seiza’-meditatiebankje – dat ik duidelijk als het mijne herken, het bankje waar ik vele jaren op heb ‘gezeten’…
Hoe is dit mogelijk… op een schilderij uit 1927…
Het bankje staat er ook bij alsof het vergeten is – iets dat mij regelmatig overkomt… Maar dat vind ik nog geen reden om het een ‘voetenbankje’ te noemen, Rien, dat vind ik een ontheiliging…
Even speelde de gedachte door m’n hoofd morgen met een Stanley mes naar het Stedelijk te gaan en dat stukje van het doek af te snijden – het is tenslotte mijn rechtmatige eigendom. Maar als voormalig suppoost weet ik wat de gevolgen zijn…

Nog sterker: ik heb op dit blog geschreven dat het ‘Seiza’-bankje een Japanse vinding is, die we te danken hebben aan Okada Torajiro, de ‘Meester van de adem’. Dan vraag ik me af: hoe komt zo’n Italiaan eraan, is hij in Japan geweest? Ik kon daarover niets vinden…

Theo van Doesburg noemde, in het tijdschrift ‘De Stijl’, de stijl van Gino Severini ‘psychische Kubisme’, waarin “alleen de psychische indruk van de uiterlijke realiteit door de samenstelling van lijn- en kleurvormen is gegeven.”
Bovenstaand werk stamt overigens uit een niet-abstracte periode, Gino Severini maakte in de jaren twintig ‘een serie zeer herkenbare litho’s voor het Bauhaus in Weimar,’ las ik.

Tijd om even over te schakelen op de  Shake v/d Week :

Het eerste wat me opviel is dat ze daar in Mali geen voetenbankjes gebruiken. Een hele geruststelling…
“When I get to Heaven, I’m sure I’ll be hearing this tune on the muzak….,” las ik op YouTube als commentaar op deze song…
Als extraatje kun je hieronder zoon Vieux Farka Toure “Ai du” live zien spelen @ Joe’s Pub:

Terug naar Gino Severini – Rien, you hit the core, ‘psychisch Kubisme’ lijkt me helemaal mijn stijl. Ik ga morgen direct naar het Stedelijk!

Post uit Mali, Nepal en Rommeldam

De week begon met een bijzondere ontmoeting bij Kwekkeboom met Casta, zen vriendin van de Huiskamergroep – we kennen elkaar al sinds 1982, uit de groep van Maarten Houtman in het Mozeshuis.
Zij vertelde dat ze in een vorige aflevering van ‘Shakingzen’ geluisterd had naar het liedje Fanta Damba (“Here I pay hommage to the great Diva of Malian song, Fanta Dama”) van Habib KoitĂ© – en haalde een platenhoes te voorschijn van … Fanta Damba – dezelfde van hieronder.
Daar dient hij als cover van het liedje ‘Tara’, waarbij Fanta Damba begeleid wordt door Mady Tounkara op kora:

De lp stamde nota bene uit de jaren zeventig. Casta kocht hem toen naar aanleiding van de reisverhalen van vriend en Mali-pionier Herman Haan. In haar huis hangt sinds die jaren een doek van de uit ‘adobe’ (leem) opgetrokken Grote Moskee in DjennĂ©, Mali – zie haar foto hieronder. [1]
Malinese afbeelding van de Grote moskee van Djenné in Mali, een van de hoogtepunten van de architectuur uit de Sahel. Het is het grootste van adobe gemaakte gebouw ter wereld en heeft een oppervlakte van 50 bij 50 meter. Het gebouw wordt elk jaar opgeknapt met nieuwe lagen leem, wat gebeurt onder leiding van de Bareys, een 15e-eeuwse kaste van bouwer-magiërs.
[klik om te vergroten]
De tweede verrassing v/d week ontvingen Klaaske en ik uit Nepal, waar de onvermoeibare Liesbeth op haar ‘Sponsorreis Kinderen Nepal’ dit filmpje schoot, recht tegenover de chantende monnik gezeten – East meets West:
En dan is er post uit … Rommeldam. Daar hoort een verhaaltje bij:
Als sinds mijn vroege jeugd ben ik een groot fan van heer Bommel – een lieve tante uit Rotterdam (lees het verschil…) knipte de strip voor ons uit de NRC. Vijfenzestig jaar later, ben ik nu al maanden de strip-brede uitgave ‘Alle verhalen van Olivier B. Bommel en Tom Poes’ aan het (her)lezen via de OBA. En ik lach me echt een kriek – en ben soms bijna geschokt door de profetische blik van Marten Toonder. En dan zijn taalgebruik … fenomenaal…
Ik hoop er zo nu en dan een episode uit te lichten voor op dit blog.
De eerste is uit Het Spijtlijden, waarin de hele Rommeldamse bevolking zich de haren uit het hoofd trekt van spijt. Boosdoener is de Zwarte Zwadderneel, die in zijn heilzame zendingswerk het drinkwater heeft besmet met spijtgrein, om van de bevolking berouwvolle zondaars te maken.
De besmetting begint met een woedeaanval, gevolgd door een verpletterend berouw, waarbij men haarfijn schouwt wat een leven lang zoal niet door de beugel kon…
Zo kwam het dat stadszielkundige drs. Zielknijper, onzeker ter been door een aanval van spijt, met zijn fiets onder de Oude Schicht van heer Bommel kwam. De scĂšne die daarop volgt, lees je hieronder (waarbij ook stadsfenomenoloog prof Prlwytzkofski van de partij is, een van de weinige mensfiguren uit de Bommel saga):
[klik om te vergroten]

Als shake v/d week een onvervalst stukje New Age-muziek: El-Hadra van Klaus Wiese:

Als je de hele Cd wilt beluisteren, kan dat hier (ik ga er nu ook op shaken): https://www.youtube.com/watch?v=IgHrdbL3Tpg

________________________________

[1] CoĂŻncidenties horen in een voetnoot: in diezelfde jaren reisde mijn broer Meino, samen met filosoof Fons Elders, naar Mali voor een expeditie naar de Dogon – zie op dit blog Warme muziek uit Mali.

De Himalaya boven ‘Noord’

Nostalgische aanblik van majestueuze reuzen in een mij onbekende wereld…
[klik om te vergoten]

… uitzicht over ‘Noord’, shakend op m’n balkonnetje op woensdag 6 november
{klik om te vergroten]

Zoek het verschil tussen beide plaatjes…

Wat is nu ‘mooi’? ‘Mooier’ durf ik niet te zeggen…

Het is vooral de stilte en het onaangeraakte wat het berglandschap zijn schoonheid geeft …  adembenemend…

In ‘de hemel boven Noord’ is het de stemming die bij je binnenkomt – als van een coulissen landschap met een continu wisselende achtergrond. De steeds wisselende gezichten van de hemel zijn als het ware met een gevoelig penseel vastgelegd, in een bijna menselijk drama – waar het Himalaya berglandschap van een ‘onaardse’ schoonheid is, in zichzelf verzonken, in diepe meditatie.

Die aanblik van de Himalaya ontvingen we via onze vriendin Liesbeth van ’t Hoff. Zij zit in Nepal voor haar ‘Sponsorreis Kinderen Nepal Liesbeth‘ (NB de link werkt alleen op Facebook).
Ook het onderstaande filmpje is van haar afkomstig. Daarop kun je zien hoeveel vreugde ze die kinderen daar bereidt met de 183 ‘scholarships’ die ze met bloed, zweet en tranen bij elkaar bracht…

Terug naar het stadse leven, hier en nu, met als  Shake v/d week  een nummer uit Electric Sufi van Dhafer Youssef – voor vanavond bij de Tao-zen Huiskamergroep.

——————————-
Na afloop van de avond
——————————-

… en dan was er nog de muziek die gisteravond spontaan bij ons ‘inbrak’ onder het zitten: Trinity van George Gurdjieff, uitgevoerd door het Gurdjieff Ensemble. Dit vanwege het feit dat mijn iPhone op ‘spraakbesturing’ overgeschakeld bleek te zijn. Was het onze meditatiekat misschien die wat miauwde?
Hierbij.