Licht en donker

Op de vlucht voor mijn schaduw
zoek ik het licht en trek mij terug
in mijn uitzichttoren van Ă©Ă©n bij Ă©Ă©n
waar ik verre kusten kan zien gloren.

Mijn blik dwaalt over ’t Zwarte Water
waar Hanzescheepjes de zee op zeilen –
ooit stond er de wieg van mijn familie –
en de IJsel slingert zover het oog reikt.

Eeuwen later wordt mijn blik getroffen
door ’t water van de Hollandse IJssel,
dat dreigend tegen de boorden klotst –
de dijk bij Nieuwerkerk is al gebroken.

In een woning in Krimpen is mijn familie
doende de huisraad naar zolder te sjouwen –
de jongens De Waal met de ijzeren kachel –
angst voor de stormvloed overspoelde ons.

Gelukkig zijn we daar een halfjaar later weg
en wonen dan hoog en droog in Nijmegen –
waar ik bang de meters boven NAP bereken.
Aan de voet van ’t Valkhof stroomt de Waal.

De Amsterdamse moraal van ’t verhaal luidt
dat ik jaren op woonboot ‘Hobbitstee’ woonde –
die in de storm van mijn dromen vaak losslaat
en water maakt, maar mij nooit laat verzuipen.

Hein Zeillemaker

Terwijl je gaat ontstaat de weg

Wat zijn we eigenlijk aan het proberen…
onszelf te passeren?
Uit de klei te verheffen,
onszelf te overtreffen?
Terwijl je gaat ontstaat de weg.

Prachtige, organische ‘folk music’ van het Siberische Toeva ensemble Huun-Huur-Tu – zouden zij die fascinerende Mongoolse musici zijn geweest, die nu en dan onder het Rijksmuseum zaten te spelen als ik daar langskwam op weg naar m’n werk?

Huun-Huur-Tu zou 18 oktober een concert in het BIM-huis geven, maar dat is afgelast. Op de website stonden ze als volgt aangekondigd:

De zangers van Huun-Huur-Tu hebben gezicht gegeven aan Toeva, de mysterieuze republiek aan de grens van Mongolië. Begin jaren negentig verschenen de eerste albums van de groep die Westerse luisteraars verblufte met boventoonzang, een techniek waarbij de keel gebruikt wordt en meerdere verschillende toonhoogtes voortgebracht worden door één stem. De zangers komen voort uit de nomadische cultuur van Toeva en hun songs zijn geïnspireerd door eeuwenoude sjamanistische rituelen. Daarbij spelen ze traditionele instrumenten zoals fluit, vedel, luit en percussie.
Dit najaar verschijnt nieuwe muziek van Huun-Huur-Tu bij het boek Terra Incognita – Tuva, van de Duitse fotograaf en muziekproducent Ulrich Balß. Huun-Huur-Tu werkte in de afgelopen dertig jaar samen met zeer diverse musici en ensembles, waaronder Kronos Quartet, Ry Cooder, Frank Zappa, The Chieftains en Trilok Gurtu.

Het wapen van de Republiek Toeva, een autonome republiek binnen de Russische Federatie, gelegen in het zuidwesten van Siberië (niet ver van Irkoetsk), ten noorden van Mongolië.

‘A Decade of Sun’ – High Speed, in Ă©Ă©n uur

Here Comes the Sun gefilmd in honderdzesenveertig omwentelingen om zijn as, gecondenseerd tot een ‘event’ waar je je ogen niet vanaf kunt houden. De energie spat er vanaf, zĂł dichtbij de bron van alle leven ben je…
En je vraagt je af: hebben we nu alles gezien – afgezien dan van die vele andere miljarden sterren die, buiten ons gezichtsveld, nieuwe werelden openen. Maar daar kunnen we maar liever niet omheen draaien, heliocentrisch als we zijn. Het duizelt me nu al…

NRC kwam gisteren met het spectaculaire bericht â€˜Unieke timelapse toont de intense onrust van de zon’: “Tien jaar zonneactiviteit is door de NASA samengeperst in een film van ruim een uur: ‘A decade of Sun’. Dankzij de gestaag doorfotograferende Solar Dynamics Observatory (SDO) zien we de belangrijkste ster in ons leven eindeloos om zijn as draaien. Iedere seconde brengt een nieuwe dag in beeld, vol plasmawervelingen in de corona en magnetische bogen aan het oppervlak.”

Als je straks naar deze hypnotiserende beelden kijkt, is dit van belang:

De Zon is een bijna perfecte bol met een afplatting die geschat is op 0,000 008 77, hetgeen betekent dat de pooldiameter 11 km kleiner is dan de equatoriale diameter. De Zon is niet vast, maar in plasmatoestand, waardoor verschillende rotatiesnelheden mogelijk zijn: de rotatiesnelheid aan de evenaar is hoger dan aan de polen. De rotatie aan de evenaar is ongeveer 25 dagen en aan de polen 36 dagen. Gezien vanaf haar noordpool draait de Zon, net als de meeste objecten in het zonnestelsel, tegen de klok in.
De Zon heeft een massa van 332.946 maal de massa van de aarde, dat is 99,86% van de massa van ons volledige zonnestelsel. Deze massa bestaat voornamelijk uit waterstof, in de buitenste lagen 70 massaprocent. Het andere veelvoorkomende element is helium, zo’n 28 massaprocent. In het centrum van de Zon, waar door kernfusie waterstof wordt omgezet in helium, is het gehalte aan waterstof vermoedelijk lager (35 massaprocent) en dat aan helium hoger (63 massaprocent).
Wikepedia

Je kunt op de website van de NASA, via de rubriek The Sun Now op de SDO-website, iedere dag weer de kalme onrust op de zon zien. Er zijn tornado’s in de atmosfeer, golven van plasma over het oppervlak, en zelfs oceaanstromingen van plasma boven en onder de evenaar.
Dit is het laatste beeld:

2020-07-10 00:46:46 UT (Universal Time) [klik om te vergroten]
“With a triad of instruments, SDO captures an image of the Sun every 0.75 seconds. From its orbit in space around the Earth, SDO has gathered 425 million high-resolution images of the Sun, amassing 20 million gigabytes of data over the past 10 years. Compiling one photo every hour, the movie condenses a decade of the Sun into 61 minutes.”

De muziek bij de film is van Lars Leonhard. NRC:
“Onder begeleiding van lome lounge-muziek is A decade of Sun een hypnotiserend spektakel geworden van een versnelde zon die toch verrassend traag ‘voelt’. En misschien niet traag genoeg. Want op de computer is de afspeelsnelheid makkelijk te manipuleren en het lijkt erop dat langzamer hier mooier is. Op de huidige NASA-snelheid is de zon een wat amechtig vlammende bol, maar met wat extra vertraging wordt hij meer de haast onbewogen energiebal die hij is, op 150 miljoen kilometer van de rotsige aarde en 330.000 keer zo zwaar. De loungemuziek van de NASA kan de vertraging ook best wel hebben. De muziek is van de Duitser Lars Leonard, die al jaren huiscomponist is voor veel NASA-films, in wat hij zelf noemt ambient, dub-techno and deep-house-stijl.

En dan tenslotte – wat anders? – ‘Here Comes the Sun’: